Η πρόταση ΕstroFish στοχεύει στη μελέτη-βελτιστοποίηση της παραγωγής τσιπούρας και λαβρακιού ιχθυοκαλλιέργειας. Το αντικείμενο έχει ιδιαίτερη βαρύτητα και σημασία για την Ελλάδα, η οποία αποτελεί ηγέτη στον Ευρωπαϊκό χώρο, με ετήσια παραγωγή 110.000 τόνων σε Μεσογειακά είδη ιχθύων.
Σημαντικός παράγοντας, που συνιστά το 50-80% του κόστους των ιχθυοκαλλιεργητικών εκμεταλλεύσεων είναι οι ιχθυοτροφές, στις οποίες χρησιμοποιούνται θαλάσσιας προέλευσης ιχθυάλευρα και ιχθυέλαια για την παροχή θρεπτικών συστατικών και την κάλυψη των διατροφικών απαιτήσεων των ιχθύων. Η εκθετική αύξηση της ζήτησης σε συνδυασμό με την υπεραλίευση έχει επιφέρει σημαντική έλλειψη σε ιχθυάλευρα-ιχθυέλαια καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη ανεύρεσης εναλλακτικών πηγών για την απεμπλοκή της ιχθυοκαλλιέργειας από την εξάρτηση από τα ιχθυάλευρα-ιχθυέλαια. Στο πλαίσιο αυτό, η νέα πρακτική παρασκευής των ιχθυοτροφών περιλαμβάνει τη μερική αντικατάσταση των ιχθυάλευρων-ιχθυελαίων με φυτικής προέλευσης άλευρα και έλαια. Όμως, η πρακτική αυτή έχει επιφέρει σειρά αρνητικών επιδράσεων στη σύγχρονη εντατική υδατοκαλλιέργεια, με κυριότερες τις αλλαγές στο μεταβολισμό του λίπους των εκτρεφόμενων ιχθύων και άμεσο επακόλουθο τη συσσώρευση λιπιδίων στο πλάσμα και στους ιστούς των ιχθύων. Οι αλλαγές αυτές είναι σημαντικές, αφού μπορούν δυνητικά να επηρεάσουν τόσο την ανάπτυξη όσο και την ευζωία τους. Κύρια αιτία για την πρόκληση της ανωμαλίας αυτής είναι η παρουσία των ΦυτοΟιστρογόνων (ΦΟ) στους φυτικούς ιστούς που σήμερα ενσωματώνονται στις ιχθυοτροφές. Τα ΦΟ είναι μόρια που έχουν την ικανότητα να μιμούνται ή να τροποποιούν τη δράση των ενδογενών οιστρογόνων. Παρότι είναι γνωστή η παρουσία ΦΟ σε ψάρια και θαλασσινά (χαμηλές συγκεντρώσεις ισοφλαβονών, λιγνανών και κουμεστρόλης), εντούτοις οι ισοφλαβόνες σε μεγάλες ποσότητες λειτουργούν στους ιχθύς ως ενδοκρινικοί διαταράκτες, προκαλώντας ορμονικές διαταραχές και μεταβάλλοντας την αναλογία του φύλου. Αντίστοιχα, η γενιστεΐνη οδηγεί σε αξιοσημείωτη αύξηση των επιπέδων της βιτελλογενίνης στο πλάσμα ή στο ήπαρ. Ένα άλλο μόριο που προκαλεί αύξηση της βιτελλογενίνης, αλλά και μείωση της χοληστερόλης στο πλάσμα, είναι η β-σιτοστερόλη. Αυτή ανήκει στις φυτοστερόλες, μόρια που κατατάσσονται στην ευρύτερη οικογένεια των ΦΟ και έχουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της ενδοκρινολογικής ομοιόστασης στους ιχθύς.
Βασικό αντικείμενο του έργου EstroFish είναι η ανάπτυξη και επικύρωση νέων-εύχρηστων μεθόδων για τον ακριβή ποσοτικό προσδιορισμό των ΦΟ σε φυτικές πρώτες ύλες και ιχθυοτροφές που κυκλοφορούν στο ελληνικό εμπόριο και σε εκτρεφόμενες τσιπούρες και λαβράκια. Οι νέες μέθοδοι θα αξιολογηθούν συγκριτικά με τις υπάρχουσες και θα επιτρέψουν την ενδελεχή μελέτη της παρουσίας και διακύμανσης των συγκεντρώσεων των ΦΟ. Παράλληλα, θα γίνει και προσπάθεια προσδιορισμού και των μεταβολιτών (markers) των ΦΟ.
Συνολικά, θα αξιολογηθεί:
- η επίδραση των ΦΟ στην ανάπτυξη και φυσιολογία των εκτρεφόμενων ιχθύων, (περιεκτικότητα ήπατος και φιλέτου σε λίπος, επίπεδα βιτελλογενίνης, ολικής χοληστερόλης, LDL & HDL και τριγλυκεριδίων στο πλάσμα) που έχουν εκτραφεί με τροφές διαφόρων συγκεντρώσεων ΦΟ
- η περιεκτικότητα ήπατος και φιλέτου σε ΦΟ και του βαθμού συγκράτησης τους ιστούς αυτούς από την τροφή.
- η συγκέντρωση των ΦΟ στη τροφή που μπορεί να προκαλέσει αύξηση του λίπους στο ήπαρ ή στο φιλέτο και προκαλέσει μεταβολές σε παραμέτρους του πλάσματος.
Τέλος, θα εκτιμηθεί η συνδυασμένη δράση ισοφλαβονών και φυτοστερολών με σιτηρέσια από άλευρα σόγιας και ελαιοκράμβης και έλαιο ελαιοκράμβης.
Η υλοποίηση του EstroFish φιλοδοξεί να αποφέρει μια νέα μέθοδο προσδιορισμού των ΦΟ, τη σύγκρισή της με τις υπάρχουσες και να καλύψει το ερευνητικό κενό στη μελέτη/επίδραση των ΦΟ στη διατροφή και την ανάπτυξη των Μεσογειακών ειδών. Απώτερος στόχος είναι ο προσδιορισμός των επιπέδων ΦΟ στα σιτηρέσια που θα εξασφαλίζουν την ευζωία των ψαριών, τα βέλτιστα χαρακτηριστικά για την υγεία όσων διατρέφονται με αυτά και φυσικά τα βέλτιστα οικονομικά αποτελέσματα των εκμεταλλεύσεών